Historia Piazza Navona - Od Stadionu do Barokowego Salonu
Dzisiejszy Piazza Navona to tętniący życiem plac, ale jego korzenie tkwią w starożytności. W I wieku n.e. cesarz Domicjan zbudował w tym miejscu Stadion Domicjana (Stadio di Domiziano), przeznaczony do zawodów lekkoatletycznych. Kształt placu do dziś odzwierciedla owalny zarys starożytnej areny.
Po upadku Cesarstwa Rzymskiego stadion popadł w ruinę, a w średniowieczu na jego miejscu zaczął powstawać plac targowy. Prawdziwa transformacja nadeszła w XVII wieku, kiedy to papież Innocenty X z rodu Pamphilj postanowił przekształcić Piazza Navona w reprezentacyjny plac godny swojej rodziny. Do realizacji tego ambitnego projektu zaangażowano najwybitniejszych artystów baroku: Gian Lorenzo Berniniego i Francesco Borrominiego.
W efekcie Piazza Navona zyskała swój obecny, barokowy charakter, stając się jednym z najwspanialszych przykładów architektury i urbanistyki epoki. Dziś plac jest nie tylko popularną atrakcją turystyczną, ale także miejscem spotkań Rzymian, artystów i ulicznych grajków.
Fontanny Piazza Navona - Klejnoty Baroku
Piazza Navona słynie przede wszystkim ze swoich trzech spektakularnych fontann, które stanowią prawdziwe arcydzieła barokowej rzeżby:
Fontanna Czterech Rzek (Fontana dei Quattro Fiumi)
Centralna i najbardziej imponująca fontanna placu, Fontana dei Quattro Fiumi, to dzieło życia Gian Lorenzo Berniniego, ukończone w 1651 roku. Monumentalna konstrukcja przedstawia cztery personifikacje rzek, symbolizujące cztery kontynenty:
- Nil (Afryka) - z zasłoniętą głową, symbolizującą wówczas nieznane źródła rzeki.
- Dunaj (Europa) - muskularny mężczyzna spoglądający w stronę herbu rodu Pamphilj.
- Ganges (Azja) - mężczyzna oparty na wazie, symbolizujący świętość rzeki.
- Rio de la Plata (Ameryka) - postać z podniesioną ręką, jakby chroniąca się przed upałem.
Fontannę wieńczy Obelisk Domicjana, przeniesiony tu z Cyrku Maksencjusza, a całość kompozycji jest pełna dynamiki, symboliki i barokowego przepychu. Fontanna Czterech Rzek to absolutny must-see Piazza Navona.
Fontanna Maura (Fontana del Moro)
Południowa fontanna placu, Fontana del Moro, została zaprojektowana przez Giacomo della Porta w XVI wieku, ale w XVII wieku Gian Lorenzo Bernini dodał do niej centralną figurę Maura (Muzułmanina) zmagającego się z delfinem. Fontannę zdobią również trytony i maskarony, a całość kompozycji jest nieco bardziej statyczna niż Fontanna Czterech Rzek, ale równie piękna.
Fontanna Neptuna (Fontana del Nettuno)
Północna fontanna, Fontanna del Nettuno, również jest dziełem Giacomo della Porta z XVI wieku. Pierwotnie skromniejsza, w XIX wieku zyskała monumentalną rzeżbę Neptuna walczącego z ośmiornicą, dodaną przez Antonio Della Bitta. Fontanna Neptuna, z nimfami i morskimi stworzeniami, tworzy harmonijną kompozycję z pozostałymi fontannami placu.
Kościoł Sant'Agnese in Agone - Świątynia św. Agnieszki
W zachodniej pierzei Piazza Navona wznosi się kościoł Sant'Agnese in Agone, dedykowany św. Agnieszce Rzymskiej, męczennicy z czasów prześladowań chrześcijan. Kościoł stoi w miejscu, gdzie według tradycji św. Agnieszka poniosła śmierć męczeńską na Stadionie Domicjana.
Budowę kościoła rozpoczęto w 1652 roku na zlecenie Innocentego X, a projekt powierzono początkowo Girolamo Rainaldiemu i jego synowi Carlo. Jednak to Francesco Borromini nadał kościołowi jego ostateczny, charakterystyczny barokowy wygląd, z dynamiczną fasadą i imponującą kopułą. Wnętrze kościoła zachwyca bogactwem dekoracji, freskami i rzeżbami, a warto zwrócić uwagę na ołtarze boczne poświęcone innym męczennikom.
Pałace i Muzea otaczające Piazza Navona
Piazza Navona otoczona jest eleganckimi pałacami, które dodają jej splendoru:
Palazzo Pamphilj
Monumentalny Palazzo Pamphilj, przylegający do kościoła Sant'Agnese in Agone, został zbudowany dla rodziny papieża Innocentego X. Dziś w pałacu mieści się Ambasada Brazylii, a niektóre jego pomieszczenia są udostępnione do zwiedzania (po wcześniejszej rezerwacji). Warto zobaczyć bogato zdobione wnętrza i galerię z freskami Pietro da Cortony.
Museo di Roma (Pałac Braschi)
Południową stronę placu zamyka Pałac Braschi, neoklasycystyczna budowla z XVIII wieku, w której mieści się Museo di Roma (Muzeum Rzymu). Muzeum prezentuje bogate zbiory związane z historią i kulturą Rzymu od średniowiecza do XX wieku. Z okien muzeum rozciąga się piękny widok na Piazza Navona.
Podziemia Piazza Navona - Stadion Domicjana
Pod Piazza Navona kryją się ruiny starożytnego Stadionu Domicjana. Dziś można zwiedzać wykopaliska, które znajdują się około 4,5 metra pod obecnym poziomem placu. Stadion Domicjana to fascynująca podróż w czasie, pozwalająca zobaczyć pozostałości starożytnej areny i lepiej zrozumieć historię tego miejsca. Wejście do podziemi znajduje się przy Piazza di Tor Sanguigna, w pobliżu Piazza Navona.
Sekrety i ciekawostki Piazza Navona i okolic
Piazza Navona i jej okolice skrywają także mniej znane, ale równie interesujące miejsca i historie:
RzeŽba Pasquino - "Mówiący Posąg"
Na Piazza di Pasquino, małym placyku za Palazzo Braschi, stoi rzeŽba Pasquino, fragment starożytnej statui. W XVI wieku stała się ona słynna jako "mówiący posąg". Rzymianie anonimowo wywieszali na niej satyryczne wierszyki i paszkwile, komentując wydarzenia polityczne i społeczne, często krytykując władzę papieską. Tradycja "mówiących posągów" przetrwała do dziś, a Pasquino jest najbardziej znanym z nich.
Kolumna Odeonu na Piazza dei Massimi
Niedaleko Piazza Navona, na Piazza dei Massimi, znajdziemy samotną kolumnę, będącą pozostałością po starożytnym Odeonie Domicjana, teatrze muzycznym zbudowanym w I wieku n.e. Kolumna, choć osamotniona, przypomina o bogatej historii tej okolicy.
Targ Bożą Narodzenia na Piazza Navona
Jeśli odwiedzisz Rzym w okresie świąt Bożego Narodzenia, Piazza Navona zamienia się w tętniący życiem targ bożą narodzeniowy. Od początku grudnia do 6 stycznia plac wypełniają stragany z ozdobami świątecznymi, upominkami, lokalnymi przysmakami i rękodziełem. Targ na Piazza Navona to magiczne miejsce, które warto odwiedzić w świątecznym klimacie.
Praktyczne wskazówki dla zwiedzających Piazza Navona
- Najlepszy czas na wizytę: Piazza Navona jest piękna o każdej porze dnia, ale szczególnie urokliwa jest wieczorem, gdy fontanny są podświetlone, a plac tętni życiem. Warto odwiedzić plac zarówno w dzień, aby podziwiać detale architektury i fontann, jak i wieczorem, aby poczuć jego unikalną atmosferę.
- Atmosfera placu: Piazza Navona to miejsce bardzo żywe i gwarne, szczególnie w sezonie turystycznym. Przygotuj się na tłumy turystów, ulicznych artystów, malarzy i sprzedawców pamiątek. To integralna część uroku tego miejsca.
- Okolice Piazza Navona: Po zwiedzeniu placu, warto zgubić się w urokliwych uliczkach otaczających Piazza Navona. Znajdziesz tu wiele kawiarni, restauracji, sklepów i galerii sztuki. Pamiętaj jednak, że restauracje bezpośrednio przy placu mogą być droższe i bardziej turystyczne - warto poszukać lokali w bocznych uliczkach.
- Dojazd: Piazza Navona znajduje się w centrum Rzymu, w odległości krótkiego spaceru od wielu innych atrakcji, takich jak Panteon czy Zamek Św. Anioła. Najlepiej dotrzeć tu pieszo, spacerując uliczkami Rzymu i chłonąc atmosferę miasta.